Hamveldsweg

Honderd jaar geleden telde de gemeente Tubbergen ruim 14000 hectare grond. Daarvan was ±5500 ha aan te merken als bouwlanden, weilanden, tuinen en met gebouwen bezette grond. Een kleine 400 hectare was met bos bedekt. Het grootste deel was dus woeste grond, vooral heide, veen, moerassen en broeklanden. Op de uitgestrekte heidevelden liepen tientallen schaapskudden. In totaal waren er zo'n 100 jaar geleden 3000 a 4000 schapen in de gemeente Tubbergen. Die heidevelden, zoals de Grote Geesterse Heide tussen Geesteren en Harbrinkhoek, werden "het veld" genoemd: het Geestersche veld, het Huyerense veld etc. Tussen Tubbergen en Geesteren bevond zich toen het Hamveld. De Hamveldsweg verbindt nu de Huyerenseweg met (bijna) de Haarbrinksweg. Waarschijnlijk is de naam "Hamveld" een verbastering van "Hamerveld" en verwijst het naar het aan de Huyerenseweg 46 gelegen Erve Hamer. Erve Hamer is een van de oudste erven van Geesteren. Het erf werd al in 1300 genoemd samen met elf andere erven, waaronder de Hof, Booyinck, Harmelink en Wulferink. Het erf werd achtereenvolgens "Hademarinc" (1300), "Hademering" (1475), "Hamerinck" (1498) en "Haemert" (1682) genoemd. In 1720 is het "Hamert" en bij de volkstelling van 1748 werd het uiteindenlijk Hamer. Erve Hamer viel onder de Hof van Ootmarsum. Zo moest het in het begin van de 14e eeuw de "tienden" betalen (pacht in natura) aan Johan Blankenvoort, de Hofmeier van Ootmarsum. Het erf beschikte over één waardeel, ± 5 hectare bouwgrond, en had dus stemrecht in de markevergaderingen. Erve Hamer behoorde in de loop der eeuwen tot de grotere boeren in Geesteren. Een uitzondering vormde de periode van ± 1666 tot ± 1680. In het “Vuurstedenregister" van 1675 bleek Erve Hamer niet meer over een vuurplaats te beschikken. Bovendien werd Hamer aangeduid als "pauper", zeer arm dus. Van de 42 gezinnen die Geesteren in 1675 telde hadden er toen slechts 35 de beschikking over een "vuurstede" en werden er maar liefst 13 gezinnen aangemerkt als pauper. Dit had alles te maken met de plundertochten van de Bisschop van Munster, Bernard van Galen. Vanaf 1666 tot in de jaren 70 van de 17e eeuw plunderden zijn troepen met regelmaat deze streken. In 1672 trok hij zelfs via Drente naar Groningen, maar wist deze stad niet te veroveren. De vele paupers in Geesteren zullen ongetwijfeld deze rooftochten van dichtbij hebben ervaren. In 1682 was het meeste leed geleden: Erve Hamer had weer een vuurstede en was pauper af. Vanaf dat jaar woonde er naast Hamer een "Olde Haemert" in "'t olde huys". Deze werd toen wél aangeduid als "arm". Gedurende de 18e en 19e eeuw is er steeds sprake van Hamer en ernaast Olde Hamer. In 1789 werd dit erve Olde Hamer door het Hof van Ootmarsum verkocht aan Jan Meijer van de hof aan de Meijersweg. In de 20e eeuw kwam er langzaam maar zeker een einde aan de bewoning van Erve Hamer door de familie Hamer. Aan het einde van de vorige eeuw was J.H. Hamer boer op Erve Hamer. Hij reed altijd met een paard en wagen vol melkbussen naar de zuivelfabriek in Tubbergen. Deze in 1933 overleden Jan Hamer maakte echter een nieuwe start aan de Koelenbeekweg in de Vermolen, op Erve Breuker. Vandaar zijn bijnaam "Breuker Vermolen". Zijn zoon Hein Hamer (1899 1966) nam het bedrijf over ("Hamer op Breuker"). Diens zoon J.H.A. Hamer boert nu op het bedrijf aan de Koelenbeekweg 4. Een andere zoon, H.B.G. Hamer, heeft een landbouwbedrijf aan de Bragersweg. De Hamer van "Schoenen, Zadelmakerij, Ruitersport" aan de Dorpsstraat is hun neef. Via drie kinderloze tantes en een oom (Hamer) die op Erve Hamer woonden in 1946, kwam het erf dat jaar in het bezit van de familie Olimulder. De familie Olimulder dankt haar naam aan het generaties lange molenaarschap op de (lijn )oliemolen "de Vermolen", die tot 1929 aan de Vermolenweg stond tegenover nummer 24. Jan Olimulder werkte vanaf begin jaren 40 als boerenknecht op Erve Hamer. In 1946 trouwde hij en erfde toen de boerderij. In 1986 is hij overleden. Zijn vrouw en een van zijn zoons wonen nu naast Erve Hamer, want in 1976 werd het erf verkocht aan dr. Po1, de toenmalige dierenarts van Geesteren. Gedurende tien maanden werd het historische pand verbouwd en gerestaureerd. Een ingemetselde steen uit 1847 herinnert overigens aan een eerdere verbouwing. De gebinten van het pand zijn eeuwen oud en Erve Hamer staat dan ook op de monumentenlijst. In 1978 verkocht hij erve Hamer aan zijn opvolger, J. Bruggink.