Heembode 2017: ‘300 jaar kerkgeschiedenis Geesteren’
18-10-2017
Woensdagavond 18 oktober jl. vond de jaarlijkse lezing/dia-avond plaats van de Stichting Heemkunde Geesteren (SHG). Bij die gelegenheid werd ook het boek ‘300 JAAR KERKGESCHIEDENIS’ gepresenteerd. Bertus Klein Haarhuis, de voorzitter van de werkgroep dia-avond, heette de talrijke aanwezigen, in een tot de laatste plaats bezette zaal Kottink, welkom. Naast de donateurs van de SHG waren ook burgemeester Wilmien Haverkamp en een aantal kerkelijke functionarissen aanwezig.
Boeiende presentatie over bouw Pancratiuskerk
Het was Harry Meinders die de feitelijke aftrap van de dia-avond voor zijn rekening nam met een boeiende presentatie. Hij vertelde onder meer over een aantal bouwkundige wetenswaardigheden van de huidige Pancratiuskerk die in 1926, onder leiding van architect Jan Stuyt, in neogotische stijl werd gebouwd. Een kleine greep uit de lezing: “In de Pancratiuskerk zijn meer stenen verwerkt dan in alle woningen op het huidige nieuwbouwplan “Hutten” bij elkaar. In de unieke, smalle kerktoren is maar liefst 10.000 kilogram staal verwerkt ter bescherming bij wind en storm. In 2003 hebben het kerkgebouw en de pastorie een grote restauratie ondergaan. Dit alles heeft kunnen plaatsvinden, zoals de gedenksteen onder in de toren aangeeft, met: "hulp en financiële steun van de parochianen en weldoeners", aldus Harry Meinders. Hij sloot de lezing af met de vurige wens dat de kerk nog vele jaren gebruikt mag worden voor de doeleinden waarvoor deze bedoeld is.
Dia’s, oude prenten en vermakelijke anekdotes.
Zoals gebruikelijk, namen ook deze keer Bertus Klein Haarhuis en Paul Sand de diapresentatie voor hun rekening. De achtereenvolgende pastoors die de parochie Geesteren dienden, vormden de historische tijdlijn bij deze presentatie. Talloze foto’s van geestelijken en vrijwilligers die bij de parochie waren betrokken, werden getoond. De nodige anekdotes ontbraken hierbij vanzelfsprekend niet.
Een blik in een volle zaal Kottink. Voor een volledige fotoreportage klik op bovenstaande foto.
Terug in de tijd met filmmaker Alphons Leus.
Na een korte pauze was de beurt aan de huisfilmer van de SHG, Alphons Leus, die de aanwezigen met behulp van oude filmbeelden mee terug nam in de tijd. Een groot aantal kerkelijke activiteiten en festiviteiten passeerden de revue op het witte doek. Zo werden onder andere beelden getoond van de feestelijke onthulling van het carillon in 1990, van de altijd prachtig versierde kerk bij gelegenheid van de oogstdankdagen, van de grote kerkrestauratie in de periode 2001 tot en met 2003, van communiefeesten én van tal van andere kerkelijke gebeurtenissen. Het was heel bijzonder om inmiddels overleden parochianen op het witte doek terug te zien in de tijd toen zij nog leefden.
Presentatie boek hoogtepunt avond.
Hoogtepunt van de avond was de presentatie van het boek‘300 JAAR KERKGESCHIEDENIS GEESTEREN’. Het eerst exemplaar werd door SHG-voorzitter Paul Sand overhandigd aan de laatste pastoor van de zelfstandige parochie Geesteren, Theo Munsterhuis. Munsterhuis die vooraf van niets wist, toonde zich geroerd bij de ontvangst van het eerste boek. Op 1 december 2008 aanvaardde Munsterhuis de benoeming tot pastoor van het Parochieverband Maria Vlucht te Overdinkel en verliet hij Geesteren. Ook voormalig pastoor Smits, burgemeester Wilmien Haverkamp en de gastschrijvers kregen een boek aangeboden.
Veel foto’s en historische documenten.
Het boek, in een kleurige en moderne layout weergegeven, omvat 192 pagina’s en is rijk geïllustreerd met veel foto’s en historische documenten. In de hoofdstukken zijn, naast de kerkgeschiedenis, ook tal van historische feiten over Geesteren meegenomen. Getuige de lovende reacties van de aanwezigen, na afloop, mag gerust gesproken worden van een zeer geslaagde heemkundeavond. De mensen van de SHG lijken erin te zijn geslaagd, een geschiedenisboek te hebben geschreven dat het predicaat ‘collector’s item’ mag dragen. Onder het genot van een drankje werd, na afloop, door de aanwezigen nog geruime tijd gezellig nagepraat en herinneringen aan het vroegere rijke roomse leven opgehaald.
Deze Heembode is te koop via de web-shop.
Met dank aan de sponsors en begunstigers, is de SHG in de gelegenheid haar donateurs het jubileumboek geheel kosteloos aan te bieden. Voor niet-donateurs bedraagt de prijs €17,50. De Heembode 2017 ‘300 JAAR KERKGESCHIEDENIS GEESTEREN’ kent slechts een beperkte oplage. Geïnteresseerden wordt daarom geadviseerd niet te lang te wachten met de aanschaf.
Een persoonlijke overweging van Ton Ankoné.
Wij beëindigen dit artikel met een gedeelte uit de persoonlijke overweging van Ton Ankoné, zoals dat door hem werd opgeschreven in het boek.
De kunst is God te herkennen waar hij je opzoekt.
Onderstaande moderne parabel, zal duidelijk maken wat hiermee bedoeld wordt.
Een kluizenaar raakte in zijn eenzaam huisje tijdens een watervloed in grote nood. Hij bad tot God in diep vertrouwen. Iemand klopte op de deur: Kom mee met de laatste auto die probeert te ontkomen. De kluizenaar sloeg het aanbod af: God zal mij te hulp komen. Hij bleef vurig bidden, terwijl het water steeg tot boven de vensterbank. Toen kwam er een boot langs om hem op te halen. Maar de kluizenaar weigerde; hij bleef liever wachten op God. Terwijl het water in zijn huisje tot aan zijn mond kwam en vanuit een helikopter een lijn naar hem uitgeworpen werd, bleef hij weigeren, vol godsvertrouwen. Even later was hij verdronken en stond voor God. "Heer, waar was U? Waarom deed U niets?" "Deed ik niets?" was Gods reactie. "Drie maal ben ik bij jou langs gekomen en heb je aangeboden jou in veiligheid te brengen. Dat je mij niet herkend hebt!". Neen, hij had God niet herkend. De kunst is God te herkennen waar hij je opzoekt. God kan soms heel dichtbij en voelbaar aanwezig zijn, ook in onze kerk. Kom toch nog eens langs!
SHG voorzitter Paul Sand overhandigd het eerste exemplaar aan pastoor Theo Munsterhuis.
Naar boven
28-09-2017
HEEMKUNDE HOUDT DIA-AVOND EN PRESENTEERT BOEK
‘300 JAAR KERKGESCHIEDENIS GEESTEREN’
Woensdagavond 18 oktober a.s. houdt de Stichting Heemkunde Geesteren (SHG) de jaarlijkse lezing/dia-avond voor haar donateurs, begunstigers en overige belangstellenden. Ook een aantal kerkelijke functionarissen en de burgemeester van de gemeente Tubbergen, Wilmien Haverkamp zullen acte de présence geven. De lezing/dia-avond die om 19.30 uur begint, vindt volgens traditie ook nu weer plaats in zaal Kottink.
Lezing, dia’s, foto’s en oude prenten
Zoals bekend, staat dit keer de 300-jarige kerkgeschiedenis (1717-2017) van Geesteren centraal. Na het openingswoord door Bertus Klein Haarhuis is het de beurt aan Harry Meinders. Meinders zal de aanwezigen meenemen naar tal van kerkelijke (bouw)projecten en andere activiteiten die in de loop der jaren plaatsvonden. Vervolgens is het woord aan Bertus Klein Haarhuis en Paul Sand. Met behulp van unieke foto’s, prenten en andere historische documenten, maken zij met de aanwezigen een virtuele reis door de Geesterse kerkgeschiedenis.
Presentatie boek hoogtepunt van de avond
Hoogtepunt van de donateursavond is de presentatie van het boek ‘300 JAAR KERKGESCHIEDENIS GEESTEREN’. Het eerste exemplaar zal door SHG-voorzitter Paul Sand worden overhandigd aan iemand die gedurende een aantal jaren nauw betrokken was bij het kerkelijk gebeuren in de parochie Geesteren. Het boek, waaraan door een aantal mensen van de SHG ruim anderhalf jaar is gewerkt, beslaat 192 pagina’s. Talrijke oude documenten en nostalgische foto’s omlijsten de vele boeiende verhalen.
Eén van de vele kerkgangers in de loop der jaren. Siena Droste-Bertels van de Vermolen op de fiets.
Een korte inkijk in ‘300 jaar kerkgeschiedenis’
Joannes Petrus Leurs werd in 1717 toen de statie Geesteren werd opgericht, pastoor van Vriezenveen en Geesteren. Hij vestigde zich in Geesteren. De Drost van Twenthe gaf toestemming om een gedeelte van het Eijlershuis op de Voormolen, dat vroeger een havezate van de Heren van Geesteren was, als kerk en pastorie in te richten. De Heilige Missen werden gelezen in een kapel die op ongeveer 100 meter van het Eijlershuis stond.
Van de Vermolen naar het midden van Geesteren
Pastoor Leurs kreeg op 28 februari 1746 als opvolger Henricus Cramer, die geboren werd in Schapen bij Lingen (Duitsland). Pastoor Cramer kreeg toestemming om op een centraler in Geesteren gelegen plek een kerk te stichten. De kerk verhuisde van de Vermolen naar het midden van de buurtschap Geesteren. Van boer Mensman (Mensink toen, nu Maathuis) kocht de pastoor een halve bunder grond. Een aan de zuidzijde van de Mensinkkamp gelegen schaapkooi, het Mensinkschot genaamd, fungeerde als kerk.
De Waterstaatskerk vervangt het Mensinkschot
Het Mensinkschot werd in de loop der tijd te klein om alle parochianen onderdak te bieden. Ook raakte het kerkgebouw danig in verval. Tijdens de periode van pastoor Kock, werd in het jaar 1818 besloten een nieuwe Waterstaatskerk te bouwen. Deze kerk werd in 1819 op vrijwel hetzelfde perceel gebouwd als waar het Mensinkschot stond. Het is ook de plek waar tot voor kort schoenenzaak Elferink gevestigd was.
St. Pancratiuskerk vervangt de Waterstaatskerk
Op 15 juni 1922 werd Johannes Baptista de Graaff de nieuwe pastoor van Geesteren. Meteen al bij zijn aantreden werd hij geconfronteerd met een gebrek aan voldoende zitplaatsen in de Waterstaatskerk. Het aantal parochianen bedroeg in die tijd al bijna het dubbele van de 573 beschikbare zitplaatsen. De aartsbisschop stemde op 24 april 1924 toe in de bouw van een nieuwe kerk met pastorie. De eerste steen werd op 5 mei 1925 gelegd. Na één jaar en vier maanden bouwen, werd de nieuwe St. Pancratiuskerk op dinsdag 21 september 1926 door de aartsbisschop van Utrecht, ingezegend. De nieuwe kerk telde ruim 800 zitplaatsen.Nu, anno 2017, is dit nog steeds het kerkgebouw waar de Geesterse katholieken samenkomen.
Herman Paus ontvangt priesterlijke wijding
Geesteren bracht in de loop der jaren ook een aantal priesterzonen voort. Zo ontving op 20 juli 1947 Herman Paus, priester van het H. Hart, te Nijmegen de priesterlijke wijding uit handen van Mgr. Coppen, s.c.j.*, Apostolisch Vicaris van Finland. Op 27 juli daaropvolgend, droeg hij in Geesteren de eerste Heilige Mis op.
T.g.v. de priesterwijding van Herman Paus is de muziekvereniging St. Caecilia aanwezig.
Saamhorigheid en eensgezindheid in de parochie
Een treffend voorbeeld van grote saamhorigheid,was de grote kerkrestauratie in de periode 2001-2003 toen Theo Munsterhuis pastoor van Geesteren was. Door de parochianen werd aan deze restauratie maar liefst zeshonderdduizend gulden bijgedragen. Tal van bedrijven uit Geesteren waren bij de restauratie betrokken. Vanaf de preekstoel dankte voorzitter Ton Ankoné van de restauratiecommissie naderhand alle gevers en al die vrijwilligers die met de enveloppen langs de deur waren gegaan, heel hartelijk met de volgende woorden: "Een plaatsje in de hemel kunnen wij jullie niet garanderen, want daar gaan wij niet over, maar een mooie gift aan onze kerk staat wel aardig op je cv als je te zijner tijd je bij Petrus moet melden".
Donateurs ontvangen boek tijdens dia-avond
Dankzij haar sponsors en adverteerders kan de SHG het boek geheel gratis aan haar donateurs aanbieden. Voor niet donateurs bedraagt de prijs € 17,50.
25-06-2017
HEEMKUNDE VOLOP BEZIG MET DIA-AVOND EN MET JUBILEUMBOEK
‘300 JAAR KERKGESCHIEDENIS GEESTEREN’
De jaarlijkse lezing/dia-avond van de Stichting Heemkunde Geesteren (SHG) belooft, komend najaar, woensdagavond 18 oktober a.s., heel bijzonder te worden en anders dan de afgelopen jaren! Waar tot nu toe, ieder jaar weer, de geschiedenis van een buurt én de daar wonende families werd belicht, staat deze keer de 300-jarige kerkgeschiedenis van Geesteren centraal.
Reis door driehonderd jaar kerkgeschiedenis
Samen met haar donateurs en overige belangstellenden, gaan de mensen van de heemkunde deze keer een reis door de tijd maken. De reis begint op 13 april 1717 toen de eerste kerk in Geesteren werd gesticht en eindigt driehonderd jaar later op woensdagavond 18 oktober 2017. Een reis in de tijd, door drie eeuwen heen, die langs vele belangrijke en onvergetelijke gebeurtenissen in Geesteren voert. Harry Meinders die een groot aantal jaren deel uitmaakte van het kerkbestuur en nauw betrokken was bij tal van kerkelijke (bouw)projecten en activiteiten, opent de dia-avond om klokslag half acht, met een lezing over de kerkgeschiedenis. Hierna is het de beurt aan de heemkundeleden Bertus Klein Haarhuis en Paul Sand. Met behulp van vele unieke foto’s, prenten en andere historische documenten, zullen zij driehonderd jaar kerkgeschiedenis in woord en beeld doen herleven.
De Veldstegge rond 1920 met links de woning, timmerfabriek en zagerij van J. Hemmer. Tegenwoordig staat hier het pand van kapsalon Lentferink. Op de achtergrond de pastorietuin “De Aanleg” waar in 1925 werd gestart met de bouw van de huidige St. Pancratiuskerk. Rechts tapperij H. Kottink “Wolters Hein”.
Presentatie boek ‘300 jaar kerkgeschiedenis’
Het hoogtepunt van de avond is de presentatie van het boek ‘300 jaar kerkgeschiedenis Geesteren’. Het eerste exemplaar van het boek wordt overhandigd aan een persoon die gedurende een aantal jaren een vooraanstaande rol in de kerkgeschiedenis van Geesteren
heeft vervuld. Wie dat is, blijft tot 18 oktober geheim!
Veel speurwerk en schrijfwerk te verzetten
Het plan om een boek uit te brengen over driehonderd jaar kerkgeschiedenis, ontstond iets meer dan een jaar geleden, in april 2016. Toen eenmaal was besloten het plan ten uitvoer te brengen, moest er in relatief korte tijd, ontzettend veel speurwerk en schrijfwerk verzet worden. Een gelukkige bijkomstigheid was dat het kerkarchief kort hiervoor voor een belangrijk deel was gedigitaliseerd. De redactie van de Heembode (het jaarboek voor de donateurs) stortte zich met verve op de uitdagende klus. Gaandeweg begon het boek steeds meer vorm te krijgen wat ertoe heeft geleid dat er inmiddels een concept ligt dat, wat het tekstgedeelte betreft, vrijwel gereed is. Momenteel wordt hard gewerkt aan de grafische vormgeving d.m.v. het toevoegen van tal van nostalgische foto’s en historische documenten.
Buurtschap Geesteren wordt zelfstandige statie
Het begin van ‘300 jaar kerkgeschiedenis’ begint, feitelijk in april 1717. De buurtschap Geesteren werd van de statie Tubbergen afgescheiden tot een zelfstandige statie. Johannes Petrus Leurs werd op 13 april 1717 de eerste pastoor van Geesteren en Vriezenveen. Hij ging in Geesteren wonen op de oude havezathe het Eijlershuis, gelegen op de Vermolen. Waarschijnlijk met toestemming van de Graaf van Almelo werd het Eijlershuis ingericht tot kerk en pastorie. Voordien bezochten de geesterse katholieken de kerkdiensten in achtereenvolgens Ootmarsum, Tubbergen en Vriezenveen. Men ging toentertijd te voet naar de kerk en was daarom een belangrijk deel van de zondag van huis. In 1746 werd de kerk verplaatst van de Vermolen naar het zuidelijke gedeelte van de Mensinkkamp. Een schaapsschot, het Mensinkschot genaamd, deed dienst als kerk. Omdat het Mensinkschot te klein was om alle parochianen onderdak te bieden werd in 1821 de Waterstaatskerk gebouwd op de plek waar het schaapschot stond en waar tot voor kort Schoenenzaak Elferink gevestigd was. De huidige St. Pancratiuskerk werd in 1926 in gebruik genomen en ingezegend.
Over biechten en pannenkoeken
Dat de kerkgeschiedenis van Geesteren een serieuze aangelegenheid is, mag duidelijk zijn. Toch was het lang niet altijd zo serieus als verondersteld wordt. Immers pastoors en kapelaans zijn ook maar mensen! De leden van de heemkunde stuitten bij het schrijfwerk meer dan eens op humoristische voorvallen en merkwaardige gebeurtenissen in en rondom de kerk en pastorie. Wat, bijvoorbeeld, te denken van de pastoor, die wegens de afwezigheid van zijn kapelaan, de parochianen opriep hiermee rekening te houden en het zaterdags-middags vooral niet te druk te maken bij het biechten? En wat te zeggen van die andere pastoor die vrijdags regelmatig rond het middaguur ‘toevallig’ op een vast bezoekadres arriveerde, waar de vrouw des huizes overheerlijke pannenkoeken bakte. Prachtig toch! Niets menselijks was een parochieherder vreemd.
Pastoor jaagt hardleerse parochianen de kerk uit
Oudere parochianen zullen zich vast nog wel die pastoor herinneren, die op een zondag, tijdens de Heilige Mis, enkele hardleerse parochianen met zijn wandelstok de kerk uitjoeg. Deze pastoor boezemde vele parochianen de nodige angst in. Hij was daarom niet bij iedereen geliefd. Aan de andere kant heeft deze pastoor een enorm stempel op het dorp Geesteren gedrukt en tal van zaken en maatschappelijke voorzieningen voor elkaar weten te krijgen! In het boek veel meer hierover!
November 2016
HEEMKUNDE WERKT AAN JUBILEUMBOEK
“300 JAAR PAROCHIE GEESTEREN 1717-2017”
In het jaar 1717 werd de statie Geesteren opgericht waardoor het een zelfstandige parochie werd. De mensen hoefden nu niet meer anderhalf uur door de moerassige grond te lopen naar de kerk in Vriezenveen.
Johannes Petrus Leurs werd benoemd tot de eerste Pastoor van Geesteren. Pastoor Leurs kreeg van de Graaf van Almelo toestemming om een gedeelte van het Eylershuis op de Vermolen als kerk en pastorie in te richten. De Heilige Missen werden gelezen in een kapel die bij het Eylershuis stond. Ook werd in de nabijheid een kerkhof aangelegd.
Omstreeks 1750 werd er onder Pastoor Cramer een nieuwe kerk gesticht op een centraler gelegen plaats aan de zuidzijde van de Mensinkkamp. Deze grond behoorde toe aan Mensman. In 1819-1820 kwam onder leiding van Pastoor Kock de Waterstaatskerk op de hoek Dorpsstraat - Langeveenseweg tot stand waar nu de schoenenzaak van Elferink gevestigd is.
Door toedoen van Pastoor Rientjes werd in 1862, op uitgeruilde grond van de familie Kottink, een nieuw kerkhof aangelegd dat nu nog in gebruik is.
In 1926 werd onder Pastoor de Graaff de huidige St. Pancratiuskerk gebouwd.
Zomaar, heel kort, wat jaartallen en historische feiten over de parochie- en kerkgeschiedenis van Geesteren.
Drie eeuwen parochie- en kerkgeschiedenis Geesteren
In 2017 bestaat de parochie Geesteren, genoemd naar de patroonheilige Pancratius, 300 jaar. Dit historische feit vormt voor de Stichting Heemkunde Geesteren (SHG) aanleiding om het jaarboek 2017 “Heembode Geesteren” volledig te wijden aan drie eeuwen parochie- en kerkgeschiedenis.
Met de voorbereidingen is inmiddels reeds een start gemaakt. Zo is men, in overleg met de locatieraad, al druk bezig geweest met de digitalisatie van vrijwel het gehele kerkarchief waardoor een enorme hoeveelheid aan kerkgeschiedenis voor de heemkunde beschikbaar is gekomen.
Heemkunde vraagt Geesternaren om foto’s en historisch materiaal
Gezegd mag worden dat Geesteren de afgelopen 300 jaar een rijk kerkelijk en parochieel leven heeft gekend. Om dit leven zo goed mogelijk in woord en beeld in boekvorm gegoten te krijgen, doet de heemkunde een beroep op de medewerking van de Geesterse bevolking. In gezinnen en families maar zeker ook binnen de plaatselijke verenigingen en organisaties, zijn vast en zeker unieke foto’s en misschien wel complete fotoalbums bewaard gebleven van gebeurtenissen en festiviteiten waarbij de kerk of parochie direct dan wel indirect een rol heeft gespeeld. Te denken valt hierbij bijvoorbeeld aan doop- communie- trouwplechtigheden en jubileum-, herdenkings- of priesterfeesten.
Materiaal in het bezit van vrijwilligers
Een groot aantal vrijwilligers heeft zich de afgelopen 300 jaar voor de kerk en parochie Geesteren ingezet. Kerkbesturen, kosters, lectoren, misdienaars, collectanten, zangkoren, enz. enz. Het kan niet anders dan dat mensen die hierbij betrokken zijn geweest, hiervan mooie authentieke foto’s in hun bezit hebben. Indien bruikbaar en aansprekend voor een breed publiek, zou de heemkunde deze foto’s graag willen digitaliseren en gebruiken voor het jubileumboek. De originele foto’s worden meteen nadat ze zijn gedigitaliseerd weer thuis bezorgd.
Het Geesterse zangkoor anno 1921, het was voor een deel een zeer jeugdig koor.
We zien boven v.l.n.r. Gerard Maathuis (Mensman), Jan Hemmer, Hendrik Kroeze (Masselinksdieks), Bernard Wermelink (Bakkersbèèrnd), Jan Wesselink (Wesselinkjan), Hein Krüze (Peegnhein), Gerard Wulferink (Wulvekgait). Tweede rij van boven v.l.n.r. Bernard Hemmer (Hemmesbèèrnd, weth.), Gerard Hamer (Brookngraats, schilder, fotograaf), kapelaan W.J. Tempelman, Albert Alberink (Scholluuksbats), Hein Voorhuis (Huushein). Tweede rij van onderen v.l.n.r. Herman Hemmer (Hemmeshèèrm), Harrie Hemmer (Hemmesharrie, boer), Hein Kienhuis (Kienhoeshein, molenaar), Jan Voorhuis (Huusjan), Antoon Hemmer (Hemmestoon). Zittend v.l.n.r. Bertus Ophof (Mootjesbets), Hendrik Hemmer (Hemmeshendrik), Kotte (Wesselink), Hein Kuipers (Mastnbrookshein), Hein Golbach (schilder), Jan Bekhuis (Bekwèversjan), Hein Ophof (Mootjeshein).